سیستم تعلیق

سيستم تعليق چه کار می کند؟
سازندگان خودروهای اوليه برای حل مشکل هدايت خودرو و راحتی سرنشين، از يک اکسل ثابت در جلو خودرو استفاده کردند که توسط فنر های شمش به شاسی وصل شده بود و برای جلوگيری از نوسان اضافی فنر از وسيله ای استفاده کردند که آنرا "کمک فنر" ناميدند.


وظيفه سيستم های تعليق عليرغم اينکه طرح های آنها طی ساليان متمادی تکامل پيدا کرده اند کماکان عبارت است از:
· ايجاد پايداری در سيستم فرمان با قابليت خوبی برای کنترل خودرو.
· ايجاد بيشترين راحتی برای سرنشين.
قابليت کنترل خودرو يعنی اينکه در هنگام حرکت خودرو تمامی اجزاء سيستم تعليق به گونه ای اثربخش با هم کاری کنند که تماس چرخ با جاده برقرار بماند.
اجزاء سيستم تعليق شش کار اساسی انجام می دهند:
1. حفظ ارتفاع صحيح خودرو
2. کاهش اثر نيروهای ضربه ای ناشی از اعوجاج جاده
3. حفظ ميزان فرمان صحيح
4. تحمل وزن خودرو
5. حفظ تماس چرخ ها با جاده
6. کنترل جهت حرکت خودرو


سيستم تعليق: راحتی و ايمن
قابليت کنترل خودرو درپيچ ها، هنگام ترمز کردن و شتاب گرفتن بيش از هر چيز ديگر به نيروی اصطکاک بين جاده و تاير بستگی دارد.
در هنگام ترمز کردن وزن خودرو به جلو منتقل می شود در نتيجه جلوخودرو سنگين شده و عقب آن سبک می گردد.

در پيچ ها هم وزن خودرو به طرفی که در خارج پيچ قرار دارد منتقل می شود در نتيجه اين سمت از خودرو سنگين شده و سمت داخل پيچ سبک می گردد.

کمک فنر خراب نمی تواند از انتقال وزن اضافی ازجلو به عقب و از يک طرف به طرف ديگر جلوگيری کند. بنابراين کمک فنر و استرات قطعات ايمنی هستند.

کمک فنر چه وظيفه ای دارد؟
وظيفه اصلی کمک فنر کنترل حرکات فنر وسيستم تعليق است. درکمک فنر يک پيستون که به انتهای ميله پيستون نصب شده است با بالا و پائين رفتن چرخ در سيلندر حرکت می کند و با عبور دادن روغن از يک طرف پيستون به طرف ديگر از طريق مسيرهای تعبيه شده در آن، سرعت حرکت فنر و سيستم تعليق را کند کرده و نيروی مقاومی در مقابل اين حرکت اعمال می کند. مقدار اين نيرو به سرعت حرکت پيستون و اندازه و تعداد سوراخ های آن بستگی دارد. کمک فنر نسبت به سرعت باز و بسته شدن حساس است، يعنی هرچه سريعتر باز و بسته شود نيروی عکس العمل آن بزرگ تر است. به دليل اين ويژگی کمک فنر با شرايط جاده خود را منطبق می کند. در نتيجه موارد زير را کاهش می دهد:


· جهش چرخ در دست اندازها
· کج شدن خودرو در موقع پيچيدن
· کله زدن خودرو در هنگام ترمز
· پائين آمدن عقب خودرو در هنگام شتاب گرفت
نيروی کمک فنر در حالت کشش و فشار متفاوت است. اين امر بدليل مسيرهای متفاوت عبور روغن و باز و بسته شدن مرحله ای سوپاپ های کمک فنردر سرعت های مختلف می باشد .

استرات چه وظيفه ای دارد؟
ضرورت توليد خودرو های سبک تر با مصرف سوخت کمتر موجب روی آوردن سازندگان خودرو به ساختن خودروهائی شده است که محور محرک آنها در جلو قرار دارد. در اين گونه خودروها سيستم های تعليق جناقی به دليل محدوديت فضا قابل استفاده نيستند و استرات جايگزين آنها شده است.


استرات دو وظيفه اصلی در سيستم تعليق به عهده دارد:
اول- استرات مانند کمک فنر ارتعاشات و ضربه های وارده ناشی از اعوجاج جاده، حرکت خودرو در پيچ ها، شتاب گرفتن و ترمز کردن را کنترل می کند. ساختار، سيستم هيدروليک و مکانيزم داخل استرات مشابه کمک فنر است.
دوم- استرات سيستم تعليق را به بدنه خودرو متصل می کند به همين جهت کليه نيروهای وارده به چرخ های جلو را نيز بايد تحمل کند.

اجزاء مجموعه استرات

قسمت پائين استرات به سگدست و قسمت بالای آن به بدنه خودرو متصل می شود. و فنر حلقوی بين نشيمنگاه های بالائی (درپوش) و پائينی(نعلبکی فنر) قرار می گيرد. بسياری از سازندگان خودرو نشيمنگاه های فنر را بصورت خارج از مرکز تعبيه می کنند، به همين جهت در موقع نصب و تعويض استرات بايد دقت کرد تا نشيمنگاه بالائی در موقعيت درست خود قرار بگيرد. اگر نشيمنگاه بالائی درست نصب نشود فنر شکم داده و موجب ايجاد صدا، کشيده شدن خودرو به يک طرف و فرسايش زود هنگام استرات و اتصال بالای آن می گردد.

استرات دارای يک ضربه گير نيز می باشد، وظيفه اين ضربه گير محدود کردن حرکت سيستم تعليق و جلوگيری از برخورد قطعات به يکديگر است.
اگر در بازديد از سيستم تعليق مشخص شود ضربه گير شکسته، پاره يا مفقود شده است، بايد آنرا تعويض يا جايگزين کرد. .

. بازديد کمک فنر و استرات
تست حرکت خودرو در محوطه
بازديد کمک فنر و استرات را بايد به جای تست جهش، از تست خودرو در حرکت شروع کرد. تست جهش بدليل اينکه حرکاتی مشابه حرکات ناشی از اعوجاج جاده به خودرو وارد نمی کند، از اعتبار چندانی برخوردار نيست.
ابتدا مسافت طی شده خودرو را بازديد کنيد، اگر اين مسافت بيش از 40000 کيلومتر باشد، ممکن است کمک فنرها احتياج به تعويض داشته باشند. در اين خصوص دستورالعمل سازنده خودرو را نيز ببينيد.
توجه داشته باشيد کمک ها در مقابل جهش، کج شدن، کله زدن در موقع ترمز کردن و پائين آمدن ته خودرو در موقع شتاب گرفتن مقاومت می کنند. يعنی بايد از اين نظرها تست شوند و بهترين راه، تست در هنگام حرکت است.
باخودرو دور کوتاهی در محوطه بزنيد و موارد زير را تست کنيد:
· آيا در هنگام ترمز کردن سر خودرو خيلی پايين می آيد؟
· آيا خودرو در موقع پيچيدن خيلی کج می شود؟
· آيا در هنگام شتاب گرفتن ته خودرو خيلی پايين می آيد؟
وقتی در صندلی خودرو نشستيد کمربند ايمنی را ببنديد و تست را شروع کنيد.
هنگام راه افتادن به پائين رفتن بيش از حد ته خودرو توجه کنيد: خودرو بايد نسبتاً پايدار بماند.
سپس ترمز بگيريد و به کله زدن خودرو توجه کنيد: خودرو بايد نسبتاً پايدار بماند.
چند بار به سرعت دور بزنيد و به کج شدن خودرو توجه کنيد: خودرو بايد نسبتاً پايدار بماند.
مشاهده هرگونه جهش زياد، کج شدن زياد، کله زدن زياد يا پائين آمدن زياد ته خودرو، نشانه افت کنترل کمک ها ست. اين امر موجب حرکت بيش از حد سيستم تعليق و فرسايش زودهنگام اجزاء آن می شود.

بازديد تايرها- جلو و عقب
به نحوه سايش تايرها توجه کنيد. هرگونه سايش غيريکنواخت عاج لاستيک مانند گل گل شدن می تواند نشانه خرابی کمک ها باشد.
تايرها را از نظر مشکلات فيزيکی بازديد کنيد:
· یخ زدن
· پوسيدگی
· ميخ
تايرها را از نظر اندازه و ساختار بازديد کنيد :
· از نظر يکسان بودن اندازه تايرهای دو طرف خودرو (گل گل شدن)
· از نظر يکسان بودن سازنده و نوع عاج لاستيک ها
· از نظر قاطی نبودن انواع راديال و غير راديال
فشار باد تايرها را بازديد و طبق دستورالعمل سازنده خودرو تنظيم کنيد. فشار بادی که توسط سازنده خودرو تعيين شده باشد معمولاً بهترين کنترل و راحتی را ايجاد می کند.
رينگ ها را از نظر هر گونه آسيب فيزيکی بازديد کنيد.
بازديد اتصال بالائی استرات
اگر اتصال بالائی استرات معيوب شده باشد، باعث ايجاد صدا، گيج شدن فرمان يا تغيير موقعيت انتهای بالائی استرات و برهم زدن ميزان فرمان مي شود.
1. بازديد اتصال استرات را بايد با تست جاده شروع کنيد تا صدای غيرعادی، کشيده شدن خودرو به يک طرف يا گيج بودن فرمان را چک کنيد.
2. در زمانيکه خودرو متوقف بوده و سنگينی خودرو روی چرخ ها قرار دارد، فرمان را بگردانيد تا چرخ ها بطورکامل از يک جهت به جهت ديگر گردش کرده، به صدای آن گوش داده يا گيج بودن فرمان را چک کنيد. صدا دادن يا گيج بودن فرمان نشانه معيوب بودن بلبرينگ است .قسمت های لاستيکی اتصال را نيز از نظر ترک داشتن يا جدا شدن لاستيک از فلز بازديد کنيد. قبل از بلند کردن جلو خودرو موقعيت ميله پيستون را در نظر بگيريد. سپس جلوی خودرو را ( با جک يا جرثقيل دستی)بلند کنيد و به هر گونه تغييری در موقعيت اتصال بالا توجه کنيد. حرکت کمی به طرف پائين عادی است اما هر حرکت جانبی نشانه معيوب بودن اتصال است.
3. پس از اينکه چرخ ها از زمين جدا شد فنر را از ناحيه ای تا حد ممکن نزديک به اتصال با دست بگيريد و درحاليکه آنرا جلو و عقب می بريد جابجائی ميله پيستون را زير نظر بگيريد. نبايد هيچ گونه لقی(حرکت آزاد) وجود داشته باشد. اگر حرکت اضافی وجود داشته باشد، اتصال بالا بايد تعويض شود. اگر در بازديد چشمی مشخص شود لاستيک از فلز جدا شده است، اتصال بالا بايد تعويض شود.
4. بازديد را با تعويض اتصال بالا ( در صورت معيوب بودن ) کامل کنيد. بلبرينگ را نيز بازديد نمائيد تا از گرديدن نرم وآزاد(اما نه لق) آن اطمينان پيدا کنيد. مجدداً قسمت لاستيکی را از نظر ترک و شکستگی بازديد کنيد.

بازديد چشمی
در کنار تست حرکت حتماً بازديد چشمی را هم انجام دهيد.
وقتيکه خودرو در کارگاه است، ابتدا کمک فنرها و استرات ها را از نظر روغن زدن بازديد کنيد. روغن زدن با وجود روغن در بيرون کمک مشخص می شود. با توجه به اينکه کمک ها وسايلی هيدروليکی هستند، هر گونه نشتی نشانه احتمال نياز به تعويض است.
در صورت معيوب بودن يک کمک يا استرات تعويض کمک فنر يا استرات ديگر آن محور ضروری نيست. اما با توجه به دلايل زير مي توان تعويض کمک يا استرات ديگر را پيشنهاد کرد.
· در شرف اتمام بودن عمر کمک
· افزايش عمر لاستيک ها
· برقراری توازن بين راحتی و کنترل خودرو
· بهبود (کوتاه ترکردن) خط ترمز
· ارتقاء کيفيت سيستم
وقتی که با تعويض استرات، زوايای چرخ ( ميزان فرمان) بهم بخورد، چک کردن ميزان فرمان و تنظيم آن در صورت لزوم، اهميت دارد. تعميرکار تحت هيچ شرايطی نبايد بگذارد در استرات يا بدنه آن خمش بوجود آيد.
عوامل زيادی از جمله وضعيت ساير قطعات سيستم تعليق، وضعيت جاده هاو طرز رانندگی در فرسودگی سريع کمک فنر و استرات مؤثر هستند. همچنين علاوه بر کمک های معيوب عوامل زياد ديگری از جمله فشار باد تايرها، اندازه تايرها، ساختار تايرها(راديال و غيرراديال بودن)، فاصله بدنه از زمين، ميزان فرمان و بالانس چرخ ها بر کنترل خودرو و راحتی سرنشين اثر می گذارند.
توان حمل بار و کنترل خودرو بوسيله سيستم تعليق، تايرها، ترمز و قوای محرکه محدود می شود. برای اطلاع از جزئيات بيشتر می توانيد به کتابچه راهنمای خود رو مراجعه کنيد.
نصب و بازکردن کمک فنر و استرات
اول ايمنی
هميشه هنگام تعمير خودرو از عينک محافظ و کفش ايمنی استفاده کنيد. قبل از شروع تعمير اطلاعات مندرج در بروشورهای همراه قطعه نو و دستورالعمل های سازنده تجهيزات در مورد ايمنی آنها را بطور کامل مطالعه کنيد.
چک کردن دوگانه قطعه
قبل از شروع تعمير جهت پيشگيری از مشکلات جا زدن، قطعه کهنه را با قطعه نو مطابقت دهيد. قبل از شروع کار از درست بودن قطعات اطمينان حاصل کنيد. اتصالات باز شده از قطعه کهنه را برای استفاده در مواردی که همراه قطعه نو عرضه نشده اند حفظ کنيد.
قبل از نصب کمک ها
1. هر دستورالعملی را که همراه قطعه نو می باشد مطالعه کنيد.
2. اتصالات همراه قطعه نو را چک کنيد تا مطمئن شويد هر چه لازم داريد در دسترس است.
3. کمک را به حالت عمودی نگهداشته چند بار باز وبسته کنيد..

· مجموعه کمک فنر عقب را طبق دستورالعمل سازنده خودرو پياده کنيد.
· مجموعه پياده شده کمک فنر را طبق دستورالعمل سازنده خودرو باز کنيد.
· پس از تعويض کمک فنر قطعات مجموعه را به ترتيب عکس روش باز کردن ببنديد.
· مجموعه کمک فنر عقب را پس از بستن، به ترتيب عکس روش پياده کردن، روی خودرو سوار کنيد.

نکاتی که در موقع نصب کمک فنر بايد رعايت کرد
1- اتصالات را خوب ببنديد ، اما بيش از اندازه سفت نکنيد( با ترک استاندارد سازنده خودرو سفت کنيد). اگر لاستيک های اتصال از واشر بيرون بزند، اتصال بيش از اندازه سفت شده است.
2- از قطعات تعويضی نو استفاده کنيد.
3- سطح سنگ خورده ميله پيستون را با هيچ ابزاری نگيريد.
بازديد پس از نصب
وقتی خودرو روی زمين قرار گرفت، فاصله های کمک ها و خودرو را چک کنيد. باد لاستيک ها را مطابق مشخصات سازنده خودرو تنظيم کنيد.

قبل از نصب استرات
1- انجام تست جاده قبل و بعد از نصب يا تعمير استرات.
2- درست انتخاب کردن استرات يا کارتريج نو از نظر مطابقت با مدل و سال ساخت خودرو.
3- در بعضی خودرو ها لازم است پس از نصب استرات جديد ميزان فرمان تنظيم شود. در اين مورد به کتابچه راهنمای خودرو رجوع کنيد.
4- ممکن است لازم باشد موقعيت صفحه ياتاقان بالا، قطعه فلزی پشت آن و پيچ تنظيم زاويه کمبر در پائين علامت گذاری شود.
5- قبل از نصب استرات هميشه دستورالعمل های همراه قطعه نو را مطالعه کنيد.

· مجموعه استرات جلو را طبق دستورالعمل سازنده خودرو پياده کنيد.
· مجموعه پياده شده استرات جلو را طبق دستورالعمل سازنده خودرو باز کنيد.
· پس از تعويض استرات جلو قطعات مجموعه را به ترتيب عکس روش باز کردن ببنديد.
· مجموعه استرات جلو را پس از بستن، به ترتيب عکس روش پياده کردن، روی خودرو سوار کنيد.

نکاتی که در موقع نصب استرات بايد رعايت کرد
1- در حين نصب مراقب باشيد لاستيک گردگير توپی چرخ آسيب نبيند.
2- در هنگام جمع کردن فنر، هرگز آنرا تا آخر جمع نکنيد. از حداقل نيروی مورد نياز برای اين کار استفاده کنيد. قبل از آزاد کردن فنر اطمينان حاصل کنيد قطعات دريک راستا قرار دارند و مهره با ترک مناسب سفت شده است.

انواع تعلیق:

الف) تعلیق ثابت: وقتی چرخ خودرو به یک محور واحد متصل گردند و در یک زمان با هم نوسان کنند، تعلیق ثابت گویند.
خودروهای سنگین،محور عقب پیکان،هر دومحور لندروور و پاترول نمونه هایی از این نوع تعلیق می باشند.

مزایای تعلیق ثابت:

1)قیمت تمام شده ارزان.
2)استحکام زیاد در محور.
3)زوایای چرخ ثابت است و لاستیک سایی در آتها چندان زیاد نیست.
4)تعلیق،نیروهای جانبی وارد بر چرخها را جذب می کند،در نتیجه،نیاز به اهرمهای تعادل نیست.

معایب تعلیق ثابت:

1) در صورت قرار گرفتن یک چرخ روی مانع،بدنه کاملا منحرف می شود.
2) به علت سنگینی قسمت فنر بندی نشده،نیاز به فنربندی نیرومندی در محور نیست،در نتیجه سیستم فنربندی سخت و انحطاف ناپذیر میباشد .

ب) تعلیق مستقل:

هر چرخ بطور مستقل ارتعاش کرده و در چرخ دیگر تاثیر نمیگذارد. مهمترین قطعه در این سیستم اتصالات و مفصل هایی بنام سیبک هستند.

مزایای تعلیق مستقل:

1) هدایت و کنترول خودرو به علت تماس چرخهای جلو با جاده بهتر انجام می شود.
2) نیروهای وارده به چرخها به وسیله سیستم تعلیق جذب شده و از انتقال آن به شاسی جلوگیری می شود.
3) نوسان هر چرخ به چرخ دیگر انتقال نمی یابدف و آسایش سرنشین بیشتر می شود
4) ایمنی ماشین در پیچیدن به دلیل سطح اتکا بیشر می شود

معایب تعلیق مستقل:

1)لاستیک سلیی بیشتر به علت ارتعاش زیاد لاستیکها.
2)مخارج تعمیر،نگه داری، زیاد.

انواع تعلیق مستقل جلو:

1)طبق دار دوبل.
2)مک فرسون.3)اهرم طولی